Codependency is een psychisch mechanisme waarbij iemand zijn eigenwaarde afhankelijk maakt van de wensen, mening, behoeften en voorkeuren van een ander. Codependency kent vaak een progressief verloop waarbij de codependent steeds verder over zijn grenzen gaat, en vaak ook in zeer ongezonde, destructieve en soms ook gewelddadige relaties terecht komt. Een codependent kent of voelt vaak zijn eigen grenzen niet, en is vaak zo gericht op het pleasen van anderen dat hij steeds meer en verder over zijn grenzen gaat. Zichzelf ten behoeve van anderen compleet wegcijfert, uitgeput of ziek raakt.
Codependency ontstaat vaak in de jeugd waarin een of beide ouders emotioneel onvoldoende beschikbaar waren voor het kind. Het kind kon als gevolg hiervan geen of onvoldoende eigenwaarde opbouwen waardoor deze ook als volwassene moeite heeft met grenzen stellen en zelfzorg.
Er kan in het kind een patroon ontstaan van automatisch aanpassen aan de omgeving. Aan de wensen, grenzen, grillen en behoeften van diens vrienden en vriendinnen, partners en collega’s. Automatisch aanpassen kan zodanige vormen aannemen dat men spreekt van vervloeiing. Dat is een staat van zijn waarbij je niet meer zo goed weet wie je zelf bent of waar de ander begint. Ze zijn zo versmolten met de wensen en behoeften van anderen dat ze zich zelden afvragen maar wat is dan goed voor mij?’. Emotionele en fysieke grenzen worden dan niet (meer) goed aangegeven.
Herstel
Herstellen van codependency is uitermate zwaar het blijft een valkuil waarin men – zeker in tijden van crisis, steeds de neiging zal hebben om weer op te duiken!
Het behoort tot onze overlevingsmechanismen en is vaak een al erg jong aangeleerd patroon. Het proces van herstel betekent dat je naast dit oude mechanisme een nieuw gezonder mechanisme bouwt. Een nieuw mechanisme waarin je oog leert hebben voor je eigen grenzen, wensen en behoeften.
Het is belangrijk om in te zien hoe het eigen gedrag invloed heeft gehad op de gebeurtenissen in het leven, hierdoor ontstaat inzicht en de mogelijkheid verantwoordelijkheid te nemen voor het gedrag en dit te veranderen.
Omdat de codependent patronen heeft aangeleerd van zelfafwijzing en vaak strenge normen hanteert ten opzichte van zichzelf, kan het heel moeilijk zijn om bijvoorbeeld een grens te stellen. De enorme schuldgevoelens en onrust die hierop los komen kunnen zeer pijnlijk aanvoelen. Het nieuwe gedrag kan hierdoor onnatuurlijk aanvoelen. De angst, onrust en veroordeling van het zelf moet worden doorbroken door onder andere te werken aan een gezond gevoel van eigenwaarde, inzicht in de eigen wensen en verlangens, verantwoordelijkheid leren nemen voor de eigen fouten, zich kwetsbaar op te kunnen stellen binnen grenzen, grenzen leren stellen, hulp leren vragen en leren relativeren etc.
Hoe
Het herstel zal zeker in de eerste fase zeer pijnlijk zin. De codependent wordt zich niet alleen bewust van de eigen wensen, behoeften en grenzen maar leert ook zien en ervaren hoeveel pijn hij in zijn leven heeft moeten doorstaan. Het kan bovendien aanvoelen als een eenzaam proces. Jeugdtrauma’s onverwerkte emoties, oude overtuigingen en leefregels komen allemaal voorbij. Het is een enorm zwaar proces.
Doordat er meer zelfkennis ontstaat en er ruimte komt om oude emoties te verwerken ontstaat er uiteindelijk meer inzicht en grip op de eigen realiteit.
Net als een alcoholist, is een codependent zijn hele leven lang een codependent. Hij krijgt echter steeds meer keuze mogelijkheden en leert beetje bij beetje hoe hij grenzen kan stellen en aan zijn eigen grenzen kan voldoen.
Zich bewust zijn van de neigingen die hij als codependent heeft is een van de voorwaarden om gezond te blijven. De terugvallen zullen steeds korter zijn en de codependent zal steeds beter in staat zijn om voor zichzelf te zorgen.
De codependent kan niet beter worden gemaakt, er is geen goeroe of persoon die dat vóór hem kan doen! Het vergt innerlijk werk van de codependent zelf, soms liefst ook met behulp van een coach of therapeut voor het spiegelen en het noodzakelijke inzicht. Leren zichzelf met respect behandelen, grenzen ontwikkelen, bewustwording van de eigen realiteit, verantwoordelijkheid nemen voor de eigen wensen en verwachtingen zijn belangrijke stappen hierin!
Net zoals het twaalf stappen programma zijn er ook anonieme hulpgroepen voor mensen met codependency.
Codependents anonymous of de zogenoemde norwoodgroepen zijn hier voorbeelden van.
Robin Norwood heeft een fantastisch en confronterend boek geschreven over deze patronen! ‘als hij maar gelukkig is’ is de titel van dit boek. Een aanrader voor je om te lezen als meer over codependency en relatieverslaving wilt leren.
© 2024 Tessa
