Codependency

Codependentie

Codependentie wordt in de volksmond ook wel relatieverslaving genoemd. Robin Norwood heeft in haar boek ‘als hij maar gelukkig is’ helder verwoord wat dit inhoud. Codependency is een staat van bewustzijn, bijna een soort trance waarin je jezelf wegcijfert. Zodanig dat je je eigen behoeften niet meer voelt of deze ontkent. Dit ten behoeve van de gevoelens en behoeftes van een ander of ten behoeve van de relatie. Je kunt jezelf verliezen in een relatie. Je raakt (geheel) of op zijn minst grotendeels gefocust op het gedrag van de ander. Hierdoor kun je je afhankelijk gaan voelen van het gedrag en de reacties van de ander.

Het kan uitmonden in een destructief interactiepatroon waarbij er vecht of vlucht gedrag ten aanzien van de relatie ontstaat. Het zogenaamde aantrekken en afstoten.

Codependency ken vaak verschillende gedragingen. Afhankelijk van je partner uit zich dit in (extreem) afhankelijk of ondergeschikt gedrag versus onafhankelijk (super) zelfstandig gedrag. Onderliggend spelen er hechtingsbehoeften. Hechtingsbehoeften die als kind beschadigt zijn geraakt. In je relatie probeer je -helaas op de enige -vaak ongezonde- manier die je kent je (hechtingsbehoeften) te vervullen. Dit resulteert vaak in het herhalen van patronen. Zoals vallen op een emotioneel niet beschikbare partner.

Dit gebeurt bijvoorbeeld vaker wanneer je als kind een emotioneel onbeschikbare ouder hebt gehad. Bijvoorbeeld een ouder die door ziekte, relatieproblemen, een verslaving, een moeilijk opvoedbare broer of zus etc. (verminderd of) niet beschikbaar was voor jou als kind.

Moet je dan altijd een slechte jeugd gehad hebben om codependency te ontwikkelen?

Nee dat is niet het geval. Er zijn ook mensen die een fijne jeugd herinneren maar die door latere levenservaringen, hooggevoeligheid, gepest worden etc. toch in een codependency patroon terecht komen.

Twee kanten van de medaille

“Jezelf verliezen”

Je past je aan, geheel of gedeeltelijk, om de ander meer ruimte te bieden. Je verdwijnt als het ware, vaak ongemerkt beetje bij beetje. Bijvoorbeeld: ‘Je bent moe, maar gaat toch voor de ander zorgen’. Of; ‘De ander doet lelijk tegen je maar in plaats van een grens te stellen probeer je te redeneren waarom, je probeert steeds alles te begrijpen en goed te praten voor jezelf en voor je partner.’

Je past je automatisch aan, aan de verwachtingen of wensen van de ander. Dit gebeurt zo snel en vanzelfsprekend, dat je het vaak op het moment zelf niet door hebt. Achteraf kun je je er rot, leeggezogen of boos door voelen. Je kunt je wrokkig of sarcastisch voelen, afwijzend reageren terwijl je soms op het moment zelf niet begrijpt waar dit gevoel vandaan komt.

Je voelt jezelf schuldig, of probeert het te verklaren en weg te stoppen.

Wanneer je je langer in een dergelijk patroon bevindt kun je zo ver over je grenzen gaan dat je jezelf compleet verliest. Niet meer weet wat JIJ nu zelf wilt, voelt of ervaart. Misschien heb je zelfs nooit goed geweten wie je nu zelf bent en wat je voelt. Het is voor jou als een tweede natuur om te zorgen voor anderen en jezelf op de tweede plek te stellen. Dat ben je gewend.

“De vermijder”

De vermijder vormt de andere kant van de medaille. De vermijder is een andere rol m.b.t. het codependency patroon. Wanneer je in deze rol terecht bent gekomen. Heb je de neiging om bij toenadering afstand te nemen of je benauwd te voelen. De ander raakt ineens minder interessant, claimerig of benauwend. Vaak reageer je automatisch door weg te stappen, af te wijzen, boos te worden of gewoonweg afstand te nemen. Je stapt weg uit confronterende situaties.

Wanneer de ander je nodig lijkt te hebben voel je je op je huid gezeten en wil je het liefst de andere kant op rennen.

Je voelt je wel eens schuldig en ook mis je de ander vooral als deze niet bij je is. Echter wanneer je toch na verloop van tijd weer toenadering zoekt merk je als snel dat zodra de ander dichterbij komt je weer afhaakt of het benauwd krijgt.

Emotionele belasting of parentificatie

Codependentie & hoogsensitiviteit

Codependency heeft vaak zijn wortels in je jeugd. Het kan zijn dat je als kind volwassen verantwoordelijkheden kreeg. De emotionele behoeften van een van je ouders, een broer of zus waren wellicht zo aanwezig dat je je gedwongen hebt gevoeld – bewust of onbewust- om je daaraan aan te passen. Wellicht kreeg je in het gezin automatisch de rol van ‘verzorger’, werd je een mini-volwassene. Er was onvoldoende ruimte, of je ervaarde onvoldoende ruimte om jezelf te zijn. Er was te weinig ruimte voor jouw gevoelens en behoeften. Je werd misschien geprezen wanneer je lief en behulpzaam was, en gestraft of afgewezen wanneer je je behoeften uitte.

Het kan ook zijn dat er geen druk was vanuit je omgeving. Wellicht was je echter hoogsensitief en voelde je de behoeften, pijnen en emoties van andere mensen in je gezin zo goed aan dat je je automatisch ging aanpassen om de harmonie te bewaren of te herstellen.

Je bent als kind afhankelijk van je ouders. De emoties of behoeftes van de belangrijkste gezinsleden in je leven zijn belangrijk en kunnen overweldigend zijn, als je klein bent. Als jij je al jong volwassen moet gedragen voor jouw leeftijd en je jezelf verantwoordelijk hebt gevoeld voor emoties of taken die van je ouders of andere gezinsleden waren (parentificatie), is de kans groot dat je  hebt aangeleerd je eigen gevoelens en behoeftes aan de kant zetten. Dit ging vroeger wellicht vanzelf en gemakkelijk, zeker als je hierom gewaardeerd werd. Je leert als kind goed te zorgen voor anderen, maar je leerde niet om met je eigen emoties om te gaan.

Emotionele verwaarlozing

Wanneer je emotioneel onvoldoende steun hebt kunnen ervaren van je ouders. Je ouders wisten bijvoorbeeld zelf niet met hun emoties om te gaan. Of waren door omstandigheden niet beschikbaar voor je. Misschien hadden ze dat zelf niet geleerd van hun ouders, of waren ze te druk bezig met het overleven van eigen emotionele situaties.

Ze waren te druk met werk, problemen, verslavingen, relatieproblemen, financiële crisissen, eigen verwerking van trauma’s etc.. Hierdoor heb je niet geleerd aan te geven aan wat je voelt. In plaats daarvan heb je juist afwijzing of schuldgevoelens (“je mag niet egoïstisch zijn”)leren ervaren op het uiten van emoties of behoeftes.

Wellicht heb je een ouder die kampt met een autistische stoornis waardoor deze moeite had om je gevoelens te zien en te erkennen. Of ouders die zelf in een codependency patroon leven. Hoe het ook zij, de emotionele hechting met je ouders is verstoord geraakt.

In onze jeugd worden we geprogrammeerd. We leren wat werkt en wat niet werkt. Hoe we te eten kunnen krijgen en hoe we liefde kunnen krijgen en afwijzing kunnen voorkomen. Het zit in onze natuur om te kunnen liefhebben echter onze manier van liefhebben is ons aangeleerd.

De manier waarop we ons hechten aan onze ouders of verzorgers noemen we onze hechtingsstijl. Wanneer we in onze hechting problemen hebben meegemaakt. Zoals een situaties waarin onze ouders er niet voorons waren, of wanneer onze ouders onveilig voor ons waren. Raken we bijvoorbeeld ‘onveilig gehecht’.

Deze hechting is als het ware onze primaire programmering. Wanneer we ons als (jong) volwassene beginnen te verbinden met andere mensen of onze partners kunnen we hier ook weer deze (onveilige) hechting terugzien. Ook werken bepaalde situaties in onze jeugd als inprentingen (we hebben bijvoorbeeld geleerd dat ‘mensen niet te vertrouwen zijn’) of als trauma’s. De (soms hevige) emoties behorend bij die inprentingen en trauma’s, kunnen worden getriggert wanneer we ons in relaties bevinden. Deze (kindertijd) emoties kunnen en in alle hevigheid (onbewust) over ons heen spoelen en onze reacties uitvergroten en versterken!

Emotioneel bewustzijn

Bewustzijn is een sleutel om codependency patronen te doorbreken. Emotioneel bewust zijn is een manier om te leren met de (kindertijd) emoties om te gaan.  Vanuit een bewustwordingsproces leer je jezelf beter kennen, kun je leren de oude patronen te herkennen en de oude opgeslagen emoties alsnog verwerken.

Zodra je leert om in contact met jezelf en je (onderliggende) emoties te gaan ontstaan er KEUZES in je gedrag, denken en voelen. Automatische patronen worden doorbroken en je hebt weer controle over je reacties!

Je kunt codependency patronen doorbreken door vanuit emotioneel bewustzijn met jezelf om te gaan! Kindsdelen in jouzelf worden weer verbonden met jouw kern en eindelijk ontstaat er een diep gevoel van heling en liefde van binnenuit!